NBP a typo

Napisałem o nowej identyfikacji NBP (cz.1 nowe szaty NBP, cz.2 dwa w jednym) i sądziłem, że nie ma co drążyć tematu dalej, wgłębiać się za bardzo w szczegóły, ale odezwał się Marabut (taka ksywka i niech tak zostanie). Zwrócił moją uwagę na bankową typografię, w nowej księdze znaku NBP. Jak napisał, o sobie, z typo i łamaniem ma dość duży staż:

Zaczynałem naukę składu w 1992 roku, w uznanej firmie projektowej. Do dziś nieprzerwanie się tym zajmuję. Programy do składu się zmieniały, ale zasady i kanony  są ponadczasowe. Tym bardziej zdziwienie może budzić instrukcja typograficzna przygotowana w stylu skrajnie amatorskim.

Pozwólcie zatem, że oddam głos Marabutowi:

Przeglądnąłem PDF identyfikacji NBP. Strzeliłem facepalm w rozdziale poświęconym typografii.

Zupełnie bezsensowny jest dla mnie wybór fontu zaprojektowanego na zamówienie gazety Le Monde. To krój przeznaczony do składu gazet. Uproszczony i pozbawiony elegancji z uwagi na potrzeby technologiczne.

Nieco razi jakość lokalizacji. Ogonki niedopasowane (za krótkie, podkulone, obok litery g wyglądają jak żart) kreska nad ń przesunięta za bardzo w prawo i za nisko (wręcz przykleja się do litery bazowej). Szkoda nawet czasu na wyliczanie niedoróbek.

Bardzo razi wprowadzenie amerykańskiego zwyczaju odróżniania akapitów pustym wierszem zamiast wcięcia akapitowego.

Totalną pomyłką są wypuszczone cudzysłowy. Jest tylko jeden program do składu, który sobie z tym poradzi. To QuarkXpress od wersji 8. Teoretycznie w InDesignie jest to możliwe za pomocą tzw optycznego wyrównania marginesów dla wątku, ale w praktyce ta opcja nie jest konfigurowalna. Czasem wysuwa tylko połowę znaku przestankowego. Brak jakiegokolwiek wpływu na to jaki znak przestankowy o ile się wysuwa z prawej lub z lewej strony bloku tekstowego. Poza tym w przykładzie spreparowano sytuację gdy cytat zaczyna się w pierwszym wierszu akapitu. Wtedy to ma uzasadnienie. Ale jeśli cytat pojawi się w 4 lub 5 wierszu akapitu, to wystający cudzysłów będzie wyglądał kuriozalnie.

Brak możliwości stosowania w wyróżnieniach kapitalików jest sporym ograniczeniem. A pogrubienia wcale nie wyglądają powalająco.

Na koniec jeszcze aspekt finansowy dla fontów. Są drogie, bo podrodzina kosztuje 380 Euro. Ale koszt użycia tych fontów publikacji elektronicznej (ePUB, iBooks, aplikacja na iPad lub Android) lub stronie WWW to wydatek ogromny. A te fonty nie zostały zaprojektowane pod media elektroniczne tylko druk magazynowy. Ktoś, kto będzie składał dla NBP publikacje elektroniczne, urwie na tym dodatkowo niezłą kasę.

Sądziłem, że to komplet uwag, aliści po chwili dostałem kolejną porcję uwag:

Zauważyłem jeszcze kilka rzeczy!

Chcą, by używać kerningu optycznego. To błąd! Kerningu optycznego używamy WYŁĄCZNIE w przypadku krojów bez kerningu lub z nieprawidłowym kerningiem. Ciężar jego wyliczenia przenosi się na program do składu jako ostatnią deskę ratunku w związku z marnymi fontami. Tego uczą się kursanci na pierwszych zajęciach z obsługi InDesigna i Quarka.

Analizując treść tego PDF nie ma strony do której bym mógł powiedzieć „Tak to powinno być napisane/zrobione!”.

Nawet w przypadku zdania „W przypadku tabel, wykresów oraz wszelkich prac związanych z zastosowaniem arkuszy kalkulacyjnych stosuje się systemowy krój Arial. Jest to krój bezszeryfowy, rekomendowany jako czytelny dla osób z wadami wzroku.”.  Akurat dla osób niedowidzących zalecana jest Verdana z uwagi na lepszy kontrast i doskonały hinting (dorównuje mu technologicznie tylko Georgia). Inna sprawa, że Arial to podróbka Helvetiki. http://www.typografia.ogme.pl/artykuly/15-historia-typografii/48-arial-vs-helvetica

Zastanawiają mnie także dziwnie opisane cyfry. Domyślnie są ustawione cyfry nautyczne (opisane jako „cyfry tekstowe”). Jest OK jeśli stosuje się je tekście litym bo nie zatrzymują procesu czytania. Jednak w tekstach ekonomicznych, gdzie często stosuje się cyfry (jako wartości a nie treść) powinno się używać cyfr proporcjonalnych. Do tabel cyfr tabelarycznych proporcjonalnych.

Moim zdaniem przesadą jest zalecenie używania ligatur. Po pierwsze stosujemy je zazwyczaj w literaturze pięknej. Po drugie w języku polskim nie stosujemy ligatur w takim zakresie. Choćby dlatego, że niektóre zbitki literowe nie występują wcale.Po trzecie nawet jak wystąpią, to czytelnik będzie zaskoczony ich zastosowaniem i będzie to przeszkadzać. Po czwarte ligatury są źle rozpoznawane przez programy OCR i programy do czytania przeznaczone dla osób niedowidzących.

Całość tego tekstu z pliku PDF powinna zostać oddana do korekty logicznej. Zobacz choćby zdanie „Przykładowo, dla czcionki w rozmiarze 9,5 pkt interlinia wynosi 135% punktu czcionki, czyli w przybliżeniu 13 pkt.”. Domyślne ustawienia interlinii w ID to 120%. Ustawienie domyślne 135% jest typowe dla QuarkXPress. Taka wartość domyślna bardzo często daje popalić. Zwłaszcza w InDesignie. Jeśli trafi się font z solidnymi wydłużeniami dolnymi (g, j, y, ą, ę itd.) a także z akcentami górnymi (ŚĆŹŻŃÓ§) to taka domyślna interlinia okazuje się za mała. A jeśli trafi się font z małymi wydłużeniami dolnymi i płaskimi akcentami nad wielkimi literami to pomiędzy wierszami tekstu wieje pustką.
Jestem przekonany, że osoba która pisała o tych 135% nie dokonała analizy budowy kroju Le Monde Journal. Wyliczenie na kalkulatorze daje, dla 9,5p, 135%=12,8p a nie 13p. Należało napisać to w punktach 9,5/13, a nie opisywać procentowo.

Hm… to co napisał Marabut ma sens i daje do myślenia, choćby to „dla 9,5p, 135%=12,8p a nie 13p”, o,2p może robić jednak różnicę.

dwa w jednym

Pisząc pierwszą część materiału o nowej identyfikacji NBP pokazałem jej dość zawężony obraz. Tak to bywa czasem, że rzeczy oczywiste umykają gdzieś i wydaje się, że ich nie ma. Szukałem, nie znalazłem, a dzięki podpowiedzi Leszka Bielskiego już mam,bardzo dziękuję, na stronie NBP jest wszystko jak należy. Przypomniał mi się wierszyk o panu Hilarym, toż byłem na tej stronie NBP i… ślepota, nie zauważyłem tych linków do skróconej księgi i fotek poglądowych. Przyjrzyjmy się zatem tej identyfikacji, od razu zaznaczam trochę wybiórczo.

Zafrapowała mnie, ujęta w tej identyfikacji, kwestia godła państwowego. Jak widać na powyższej wizualizacji godła tam ani śladu. Godło pojawia się w jednak księdze znaku NBP, w Rozdziale I znak NBP, pkt 17 znak zestawiony z godłem (str. 18).

W komentarzu, pod poprzednim materiałem o nowej identyfikacji NBP, Lama zacytował fragment opisu znajdującego się na tej karcie:

„17. Znak zestawiony z godłem

Znak NBP może być zestawiony z godłem Rzeczypospolitej Polskiej.

W przypadku znaku w kolorze podstawowym – Rys. 1 należy stosować prawidłową, pełnokolorową wersję godła, zgodnie z Ustawą z dnia 31 stycznia 1980 r. o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej (z późniejszymi zmianami).

W przypadku znaku w wariancie monochromatycznym – Rys. 3. należy stosować prawidłową, monochromatyczną wersję godła, zgodnie z Ustawą z dnia 31 stycznia 1980 r. o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej (z późniejszymi zmianami)¹.

¹ Źródło godła: http://www.poland.gov.pl/„

Pozwoliłem sobie w tym cytacie wytłuścić dwa istotne elementy, do których warto się odnieść.

Sprawa pierwsza – akapit „Znak NBP może być zestawiony z godłem Rzeczypospolitej Polskiej.”. Przyznam, bez bicia, nie rozumiem tego zapisu, co Twórcy, przy wsparciu nadzoru artystycznego, w składzie:  Andrzej Heidrich, Andrzej Pągowski i Konstanty Przybora, chcieli przekazać, że białe jest białe bo białą farbą malowane? Toż oczywistością jest iż każdy znak firmowy może być zestawiony z herbem RP. Więcej, to nie z księgi znaku instytucji a księgi herbu RP powinna wynikać ta możność/dopuszczalność, całkowita lub ograniczona warunkowo. Pytanie po co?

Sprawa druga – „należy stosować prawidłową, monochromatyczną wersję godła, zgodnie z Ustawą …”. I tu przyznaję zastrzelili mnie, więc w te pędy próbowałem zweryfikować, znaleźć tę „prawidłową, monochromatyczną wersję godła”. Klops totalny. Nie istnieje bowiem, w tejże Ustawie o godle, żadna wersja monochromatyczna herbu Rzeczypospolitej! I nigdy nie istniała. Zatem odwoływanie się do Ustawy jest całkowicie nieprawdziwe i wprowadzające w błąd. Co łatwo sprawdzić na stronie Sejmu. Powiem więcej, wariant monochromatyczny herbu RP , w takim ujęciu jak zaprezentowane w księdze znaku NBP – skala szarości, nigdy nie powinien być stosowany. Prawidłowym odwzorowaniem herbu w tym wypadku jest wersja achromatyczna ze szrafowaniem, pisałem o tym w materiale Czego brakuje?, na stronie projektu Orli Dom:

„Wersja E jest w skali szarości, stosowana błędnie od czasu do czasu, niejako z automatu – opcja usuń kolor w Photoshopie. […] Wersja ta o tyle nie ma uzasadnienia, że istnieje od początku drukarstwa wypracowana technika stosowania dla każdej z barw heraldycznych (tynktury) przypisanego jej wzoru szrafury. Nie ma więc żadnej potrzeby stosowania wersji E, w skali szarości, mylącej co do koloru tarczy, mając do dyspozycji wersję  F z prawidłowym dla barw szrafunkiem, lub wersję ideogramową G.”

Ale takiej wersji oficjalnie też nie ma, w Ustawie jej nie znajdziecie.

I sprawa trzecia – o co właściwie chodzi na tej karcie? Prezentowane jest możliwe zestawienie herbu RP + znak NBP, lub godło Orła Białego + znak NBP. Tylko po co? Mamy dwa warianty :

a/ twórcy chcieli pokazać oczywistą oczywistość, cytując klasyka, że znaki można zestawić. Ok, ale to wiadomo wszystkim.

b/ twórcy wykoncypowali super znak złożony z herbu/godła + znak NBP. Tyle, że to dwa grzyby w barszcz. Bo jeśli miał powstać taki super znak, to trzeba wybrać tylko jedn z wariantów. Albo NBP ma prawo, jak inne instytucje państwa, posługiwać się zgodnie z Ustawą o godle tylko godłem Orzeł biały (bez tarczy) w wersji barwnej. Ba, tylko Ustawa mówi o posługiwaniu się godłem przez instytucje państwowe i tylko godłem, nie ma mowy o żadnym współistnieniu z innym znakiem instytucji, na dodatek godłem heraldycznym barwnym. Albo NBP nie jest zobligowana tą Ustawą i nie musi mieć godła, ale w takim razie tym bardziej nie musi mieć herbu RP. O co tu chodzi, dla jakich sytuacji właściwie to zaprojektowano? Tego niestety z dostępnego materiału nie da się wydedukować.

Przyjrzyjmy się jak te znaki zestawiono.

Odstęp między obu znakami wynosi 1/6 szerokości znaku NBP. Bardzo ciasno i po prostu nie ma czym oddychać. Aż się prosi by herb miał więcej przestrzeni wolnej. Niestety autorzy poszli na łatwiznę – jak po prawej stronie sygnetu jest 1/6, to i po lewej też. Dziwne to o tyle, że na stronie 5 tegoż księgi znaku mamy wyznaczone pole ochronne o szerokości 1/3 szerokości sygnetu NBP. Zatem odstęp, między herbem a znakiem NBP, jest o połowę za mały.

Czy jest wystarczający taki odstęp? Na pewno wygląda to lepiej, choć w swoim projekcie Orli Dom przyjąłem szerokość pola ochronnego (licząc od krawędzi herbu do krawędzi pola) jako minimalną 1/4 szerokości herbu. Co i tak daje większy odstęp między znakami, niż przyjęty w księdze.

A teraz warto postawić pytanie dlaczego wiążące ma być pole ochronne znaku NBP w takim zestawieniu? Prawidłowo odstęp powinno określać wyznaczone pole ochronne herbu RP, jako znaku ważniejszego, ale nie określa, bo go nikt nie wyznaczył w sensie oficjalnym i nigdzie czegoś takiego nie znajdziemy. Stąd biorą się właśnie pomysły wyznaczania  godłu państwowemu roli zależnej, od mniej ważnych znaków z wyznaczonym polem ochronnym.

Żródło:
Skrócona wersja Księgi identyfikacji wizualnej NBP

• Księga identyfikacji wizualnej NBP – wersja skrócona (PDF, 4,3 MB)
• Księga identyfikacji wizualnej NBP – przykładowe projekty

Wykonawca: INNO Projekt + NPD.

nowe szaty NBP

Przyznam że tej zmiany identyfikacji najzwyczajniej dotąd nie zauważył bym, gdyby nie wpadła mi w oko pewna fotka, z nominacją dla doradcy Narodowego Banku Polskiego, na papierze firmowym banku, z nowym logo. Zacząłem szukać w sieci szerszego info i… .

Ale po kolei.

Narodowy Bank Polski w połowie roku 2012 ogłosił  przetarg na „Opracowanie systemu identyfikacji wizualnej NBP wraz z konsultacjami oraz instruktażem dla pracowników NBP”.
za Onet:

” Szereg planowanych zmian nie obejmuje jednak zmiany logotypu na banknocie, co zaprzecza idei spójnej komunikacji wizualnej.”

Chodzi o ten znak NBP, widniejący na wszystkich naszych banknotach.

„- Bez wprowadzenia tej zmiany możemy nadal mówić o prowadzeniu spójnej komunikacji wizualnej. Proszę zwrócić uwagę na inne banki centralne. Ich księgi standardów graficznych również nie obejmują banknotów. Np. księgi standardów graficznych banków centralnych strefy euro nie obejmują waluty euro – przekonuje Przemysław Kuk.”

I jeszcze spójrzmy na skład komisji weryfikującej zgłoszenia:

„Przy wyborze projektu ma pomóc 12-osobowy sąd koleżeński, w skład którego wchodzą m.in. eksperci zewnętrzni: Andrzej Pągowski (KreacjaPro) i Kot Przybora (PZL) oraz pracownicy NBP, którzy będą bezpośrednio zaangażowani we wdrożenie.”

Cicho i bez zbędnych fanfar rozstrzygnięto przetarg z końcem 2012 roku. Zwycięzcami zostali INNO Projekt Michał Stefanowski wraz z  NP. Design Paweł Balcerzak.

Teraz równie cicho następuje powolna zmiana identyfikacji banku, ma się zakończyć w 2014 r. Przyznam, że jej najzwyczajniej dotąd nie zauważył bym, gdyby nie wpadła mi w oko pewna fotka, z nominacją dla doradcy NBP, na papierze firmowym banku, nowym, niestety, jak to w necie bardzo kiepskiej jakości. Poniżej fragment owej fotki.

Zacząłem szukać w sieci szerszego info i… nie specjalnie mi się powiodło. Wbrew powszechnemu trendowi do ogłaszania wszem i wobec, w każdym medium, tu cicho i spokojnie pracują nad zmianami. Jak te zmiany będą wyglądały szerzej trudno powiedzieć na razie jest do pooglądania nowa strona NBP, z nowym znakiem, i owa fotka z papierem firmowym.

Nowe logo

Nagłówek strony www

W sumie, patrząc na znak, można powiedzieć „szału nie ma”, czysto i spokojnie. Mnie natomiast brakuje jednego elementu – godła. Tak, właśnie godła, zgodnie z „Ustawą o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych”:

„Art. 2a.
Wizerunku orła ustalonego dla godła używają:
1) organy władzy państwowej,”

Bo chyba NBP jednak pod ten punkt się kwalifikuje. Wcześniej co prawda godła też nie było, co nie zmienia faktu, że mogłoby być, a nawet powinno. W końcu to jedna z instytucji państwa polskiego i na dodatek z „Narodowy” w nazwie.

Stary znak NBP

A na siedzibie centrali banku taki, inny, jak niżej, i z orzełkiem, któremu naturalnie dorobiono złotą koronę, ale już dziób i szpony zostały jak były, za soc.

Ale, może się czepiam….

Zobaczmy zatem, jak to wygląda w innych bankach centralnych krajów Unii Europejskiej. Zestaw znaków bankowych dzieli się ewidentnie na dwie części – „nowoczesne” i „tradycyjne”. Przy czym owa „nowoczesność” i „tradycyjność” nie koniecznie odnosi się do stylu projektowania, ale i zawartości znaku.

Austria

Österreichische Nationalbank

Belgia

National Bank of Belgium

Bułgaria

Bulgarian National Bank

Czechy

Česká Národní Banka

Dania

Danmarks Nationalbank

Estonia

Eesti Pank

Francja

Banque de France

Finlandia

Suomen Pankki

Grecja

National Bank of Greece

Hiszpania

Banco de España

Autorem identyfikacji jest studio Chaves & Belluccia

Holandia

De Nederlandsche Bank

Irlandia

Central Bank of Ireland

Litwa

Lietuvos Bankas

Luksemburg

Banque Centrale du Luxembourg

Łotwa

Latvijas Banka

Malta

Central Bank of Malta

Niemcy

Deutsche Bundesbank

Polska

Narodowy Bank Polski

Portugalia

Banco de Portugal

Słowacja

Szwecja

Sveriges Riksbank

Słowenia

Banka Slovenije

Węgry

Magyar Nemzet Bank

Wielka Brytania

Bank of England

Włochy

Banca d'Italia