diabeł siedzi w detalach

Nowy znak miasta Żarowa. Dostałem link do uchwały Rady Miejskiej Żarowa, z kwietnia bieżącego roku, ustanawiającej nowy znak miasta i gminy. Znak ma być wykorzystywany „w promocji, kreacji wizerunkowej i komunikacji” miasta i gminy, czyli jak to mówią wszędzie.

Do tejże uchwały dołączono „brandbook”, choć mówiąc szczerze jego zawartość to jedynie księga znaku i o brandzie bym raczej nie wspominał jeszcze. Niestety brak jakiejkolwiek wzmianki o projektancie/projektantach znaku.

Znak jest całkiem zgrabny, zgodny z aktualną modą minimalistycznego kreskowania i, co ważne, logicznie nawiązujący do herbu miasta. Cytuję opis z brandbooka:

„Znak wraz z kolorystyką oparto na herbie miasta i gminy Żarów. Liść dębu, użyty w obecnym logo miasta, nazwiązuje do zabytkowej żarowskiej alei dębowej (200-letniej), oraz odwołuje się do czasów historycznych, w których to na terenie Żarowa istniały osady zajmujące się wypalaniem węgla drzewnego (czerwone linie użyte w logo symbolizują wypalonego w połowie liścia dębu). Logo jest zestawieniem elementów historycznych, ukazujących tradycje miasta, przedstawionych w nowoczesnej formie symbolizującej dynamiczny rozwój.”

Herb miasta Żarów.

Patrząc na herb aż prosi się by także on został poprawnie wyrysowany, ale to już zupełnie inna bajka.

Przejrzałem dołączony brandbook znaku Żarowa i mam kilka przemyśleń na temat jego zawartości. Po pierwsze, jak wspomniałem wyżej, trudno tę dziewięciostronicową księgę znaku traktować jako opracowanie brandu. Ale niech tam, każdy nazywa jak uważa.

Po drugie, choć to może mało istotne, zastanawiam się nad tym małym fragmentem znaku, który jakoś mi nie bardzo siedzi i nie widzę sensownego wytłumaczenia dla niego. Chodzi o ten zawijas/haczyk w dół i wycięcie w zieleni.

Ale może czegoś nie łapię z niuansów. Zresztą tych niuansów, których nie łapię, jest jeszcze kilka.

Kolejnym jest hasztag #dzieńdobryŻarów. Trochę, jak na hasło, oklepane to to. Poniżej wersja alternatywna znaku z tym hasłem.

Ostatnio hasło „dzień dobry” wykorzystał powiat Mielecki, na dodatek akcentując je wielkością na pierwszym miejscu i spychając „powiat Mielecki” do roli tagline.

Wróćmy jednak do brandbooku Żarowa. A konkretnie do karty „budowa znaku”:

„Konstrukcję znaku oparto na podziale harmonicznym, przedstawionym poniżej.”

Podziale harmonicznym, czyli złotym podziale, ok, tylko czy to wystarczy by poprawnie odtworzyć znak od zera? Popatrzmy co dają nam okręgi wykreślone na bazie złotego podziału. Dostajemy tych okręgów dwa zestawy po 5. Mamy zatem 10 okręgów, na bazie których powinniśmy poradzić sobie z wykreśleniem znaku, ale tu pojawia się pewna trudność – z dopasowaniem konkretnego okręgu w konkretnym miejscu. Najpierw czeka nas zabawa w dopasowanie okręgów do wzorca, co jest niestety stratą czasu, i tu okazuje się, że użytych zostało tylko 6, zaznaczyłem je kolorami zależnie od zestawu z którego pochodzą.

Mam wątpliwości czy ta zabawa ma sens. Chyba przydała by się jednak siatka modułowa, taka jak pokazana przy wyznaczaniu pola ochronnego. Chyba, że chodziło o efektowne, zamiast efektywnego, pokazanie ciężkiej pracy projektanta.

Tą zabawę w domyślność mamy także na kartach kolorystyki, gdzie przy specyfikacji zabrakło oznaczeń systemu barw (CMYK, Pantone) i trzeba domyślać się po wartościach. Owszem każdy grafik czy drukarz połapie się, gorzej z osobami, które nie mając wiedzy, będą z księgi korzystały. Co ciekawe, w specyfikacji kolorystyki zabrakło także przestrzeni barwnej RGB dla multimediów, są tylko wartości heksadecymalne dla internetu.

Trochę dziwne wartości mamy przy specyfikacji znaku w skali szarości. Jak łatwo zauważyć słupek po prawej stronie jest powieleniem tego z karty z barwną wersją znaku, stąd 40% czerń i 4-składowa pełna czerń zamiast 100%.

Znaki w wersji szarości mają dość wąskie zastosowanie w drukach jednobarwnych, a także do faxu i ksero. Podawanie zatem czterokolorowej składowej dla czerni mija się z celem i jest najzwyczajniej nieekonomiczne (koszt 4 przelotów zamiast 1). To samo dotyczy używania kolorów dodatkowych Pantone (2 przeloty zamiast 1). Choć tu nawet użycie jednego Pantone z 40% rozbarwieniem było by nieekonomiczne.

Kolejna wersja znaku, opisana jako monochromatyczna, jest de facto wersją achromatyczną, jako że wskazana jest wyłącznie czerń. I znów mamy tu składowe nieekonomiczne, jak przy wersji znaku w szarościach, ewidentnie wskazuje to na mechaniczne kopiowanie, bez zastanowienia.

Rodzi się także kolejna wątpliwość przy tym wariancie znaku – czy w wersji monochromatycznej / achromatycznej w kontrze musi być stosowana czarna apla wielkości pola ochronnego? Tak by wnikało z prezentacji na tej karcie.

W sumie nieźle pomyślany znak z nieprzemyślaną księgą. Ci, którym przyjdzie się nią posługiwać, nie będą mieli łatwego życia.

Bo diabeł siedzi w detalach.

Warto samemu zerknąć na opisany brandbook znaku Żarowa (PDF).

trend logotypowy

Wraz z postępującym minimalizmem znaków graficznych obserwuję coraz częściej trend stawiający na rozgrywanie logo samymi literami i zastanawiam się ku czemu to zmierza, co daje pozytywnego a co gubi/traci w odbiorze tak zbudowany znak firmowy.

Sprawa jest dość skomplikowana wbrew pozorom. To trochę jak widzenie barw – przeciętny Kowalski, wbrew pozorom, nie rozróżnia zbyt wielkiej gamy odcieni, wyszkoleni specjaliści, a więc ludzie zawodowo zajmujący się kolorem lub wykorzystujący go w swojej pracy, postrzegają/rozróżniają tych odcieni wielokrotnie więcej. Mówiąc krótko, niuanse widzą na ogół specjaliści. Dokładnie to samo dzieje się z krojami pisma. Skład książki, zastosowany krój, jego kształt, ma znaczenie dla projektanta, dla czytelnika istotny jest przekaz/treść książki i ewentualnie łatwość czytania ciągów liter. Jest oczywiście jeszcze jeden aspekt, w wypadku książek wygląd ogólny całej publikacji, coś co możemy nazwać pięknem książki. Taka suma wrażeń wzrokowych z oglądania jej, przed czytaniem, na które składa się i pusty margines i wielkość kolumny tekstowej, i oczywiście zastosowane kroje pisma, ale też jakość papieru i druku. Pomijam tu książki w jakikolwiek sposób ilustrowane, tam dochodzą kolejne elementy, które, akurat w tym rozważaniu, są nam zbędne. Czy to zmienia w jakiś szczególny sposób postrzeganie kroju pisma w tejże książce, rozróżnianie go? dla przeciętnego czytacza nie, bo nie ma na tyle wprawnego oka by wychwycić niuanse budowy liter, nazwać. No może poza jednym – litera ma lub nie ma szeryfu.

A teraz zastanówmy się, jak powyższe wpływa i co zmienia w wypadku występowania tylko jednego słowa, jak w znaku. Tam mieliśmy bardzo długie ciągi liter, układające się w setki słów i zdań, tu tylko jedno słowo, o kilku/kilkunastu literach. Te kilka liter, postawionych samodzielnie i bez ozdobników dodatkowych, powinno dawać dużo większe możliwości wzrokowego odróżnienia , bez czytania słowa/nazwy, jednego ich zestawu od drugiego, łatwiejszego postrzegania różnic i owych niuansów budowy, pozwalających zapamiętać tak skonstruowane słowo/nazwę na bazie kształtu. Wszystko to, dla utrudnienia, musi przebiegać u odbiorcy w tempie błyskawicznym, jak to się dzieje przy postrzeganiu logo, a zatem w wartościach milisekundowych. Nie ma więc, tenże odbiorca, ani czasu, ani ochoty, ani zasobu wiedzy na analizowanie postrzeganego, czasem kątem oka, zestawu liter a czasem i przeczytanie słowa/nazwy.

O jakich niuansach mowa? Zobaczmy na przykładzie zaczerpniętym z logodesignerblog.com

Czy to już naprawdę wystarczy?

Nie jest żadnym odkryciem, że przeciętny Jan, Hans czy John, rozróżnia trzy grupy liter 1/z szeryfem, 2/ jednoelementowe, czyli bez szeryfu i o „stałej” grubości, 3/ ozdobne, w jakimkolwiek znaczeniu. I niby nie jest to nic odbiegającego od podziału, jaki mamy w typografii, ale tu pojawia się, dla dwu pierwszych krojów, etykietowanie pod jedną wspólną nazwą – mamy więc Arial i Times. To etykietowanie grupy krojów nie było by problemem, gdyby nie jedno ale, wymienieni Jan, Hans czy John określają tym samym mianem każdy krój pisma z danej grupy. Nie odróżniają niuansów budowy między nimi, zatem wszystkie są Arialem lub Timesem, pomijając naturalnie kroje ozdobne ze słynnym Comic Sans. Koniec i kropka.

Na razie rozważaliśmy słowo nazwę jako taką, zestaw liter do przeczytania, ale sprawa komplikuje się w wypadku znaku firmowego, opartego tylko na literze. Z jednej strony mamy, po stronie projektanta, wiele możliwości zbudowania z nich znaku, na różne sposoby, od przekształceń tychże liter w jeden spójny kształt, np. liścia, po operowanie przestrzenią ujemną, pustym obszarem między literami, dla stworzenia kształtu wpisanego, vide FedEx. Tak zbudowany znak będzie miał swój charakterystyczny kształt, odróżniający go od innych znaków. Ale co jeśli z tych możliwości zrezygnujemy, ograniczymy się do budowania znaku w oparciu o litery wybranego kroju, postawione, jak należy, na linii bazowej? Na ile niuanse budowy litery w tym właśnie kroju są, same z siebie, dać w efekcie znak odróżnialny i charakterystyczny, pomijając charakterystyczność nazwy? Każdy zestaw liter, słowo, ma oczywiście swój charakterystyczny kształt wynikający z kształtów zastosowanych liter, ale, w wypadku znaku firmowego, nazwy firmy, możemy mieć z jednej strony podobieństwo nazw, z drugiej zaś brak owego odróżniającego elementu na pierwszy rzut oka. Jest problem, dla odbiorcy komunikatu, musi czytać. Skomplikujmy sprawę bardziej – tak zbudowane znaki pojawiają się czasem w szerszym zestawie np. jako znaki sponsorów. Odróżnialność jednego od drugiego właściwie żadna, żaden element nie powoduje przyciągania wzroku do „naszego” znaku, jak na stronie tekstu w książce, wielość słów złożonych jednakowym, lub prawie jednakowym (nie wnikamy w to czytając) zestawem liter. Ale przecież budując znak dążymy do tego, by możliwie najbardziej przyciągał wzrok, rzucał się w oczy, właśnie nasz, nie inny. Sprzeczność. Z punktu widzenia odbiorcy, bez szkody dla efektu końcowego, taki zestaw np. znaków zbudowanych na bazie krojów jednoelementowych, o podobnym ciężarze, moglibyśmy puścić jednym, także jednoelementowym, krojem np. Arialem. W końcu i tak musimy, jako odbiorcy, czytać te słowa/nazwy firmowe. Oczywiste jest iż specjalista sobie poradzi, rozróżni, ale ile firm, które poszły drogą owego trendu, ma w swoim targecie specjalistów/pasjonatów od typografii?

Na koniec, jako puenta, krótki cytat z Adriana Zwolińskiego znaleziony gdzieś w sieci:

„Stara prawda mówi, że człowiek lubi chodzić na skróty – im bardziej specjalistycznej wiedzy potrzebuje, tym bardziej wzrasta prawdopodobieństwo, że poszuka jej u osoby, która nie jest specjalistą.”

Czy zatem zmierzamy wprost do źródeł i prezentowania nazw firmy ze składu, z rozróżnieniem tylko na dwie z trzech, wyżej przywołanych, grup krojów pisma (szeryfowe/jednoelementowe)? Już nie do postrzegania kątem oka a do czytania?

Księga znaku odc.1

Zajrzałem sobie na hasło „logo”, w wikipedii a tam stoi tak:

Głównym zadaniem logo jest wstępne nakierowanie osoby na symbolizowany podmiot poprzez:

* przyciągnięcie uwagi oglądającego formą graficzną wyróżniającą to logo z otoczenia, a następnie
* powiązanie emocjonalne danej osoby z symbolizowanym podmiotem poprzez formę graficzną odpowiadającą charakterem danemu podmiotowi.

No, no, czego to się na starość człowiek dowiaduje…. Ambitne prace, nad tym wpisem, prowadziło od lipca 2007 r (3lata z okładem) 25 szpeców, jeśli dobrze ich policzyłem.

Na tejże wikipedii  znalazłem też dość ciekawy opis Podstawowej Księgi Znaku, ciekawy, bo zerżnięty, z mojego własnego opisu zamieszczonego w FAQ mojej własnej strony e-alw.com, vide – owe 7 kart. Tekst z wikipedii brzmi tak:

Podstawowa księga znaku

Podstawowa Księga Znaku (ang. Corporate Identity) to standaryzacja logo – opis budowy logo i przykłady jak należy znak stosować dla prawidłowego używania. Bardzo rozbudowana księga zawiera bardziej szczegółowe opracowania oraz konkretne projekty realizacyjne z użyciem logo i logotypu (WWW, samochody, reklama zewnętrzna itp). Zasad w niej zawartych powinno się bezwzględnie przestrzegać dla dobra i jednorodnego wizerunku firmy.

Podstawowa Księga Znaku powinna powstać wraz z projektem logo. Księgi Znaku obejmuje przeważnie 7 kart z elementami podstawowymi oraz kilka kart przykładów zastosowania logo.
Zawartość karty [edytuj]

* opis budowy logo lub logotypu
* kolorystykę
* pole ochronne wokół logo
* warianty logotypu, wersje mono i achromatyczne
* zestaw znaków firmowego kroju pisma oraz zalecane odmiany i wielkości
* przykłady prawidłowej i nieprawidłowej formy logo.

Że zerżnięte widać choćby po takim przykładzie:

Księgi Znaku obejmuje przeważnie 7 kart z elementami podstawowymi

u mnie brzmi tak, wytłuściłem to co zrzynajacy zostawił:

Przykład Podstawowej Księgi Znaku obejmuje 7 kart z elementami podstawowymi

Nawet nie zmienił odmiany na „Księga”. Jednak psikus polega na tym, że tak naprawdę wcale nie idzie o karty, a o tematy. Te 7 kart akurat w moim przykładzie rzeczywiście równa się siedmiu kartom, ale….Podrasowanie i skracanie (mojego wpisu) niestety nieco durnowate w sumie i błędne, bo okazuje się, wedle autora tego wpisu na wiki, że Corporate Identity =  Podstawowa Księga Znaku. Dobre. Pogratulować, niestety nie wiem komu, brak historii wpisu. Jak widać żeby zrzynać trzeba najpierw zrozumieć, co się zrzyna i skraca.

Ale skoro już temat księgi wywołany może wart zerknąć jak to z owymi kartami-tematami bywa. A bywa bardzo różnie, tak pod względem ich zawartości, jak i ilości owych kart dla konkretnego znaku. Dlaczego? Ano przyczyna prosta – jednokolorowy znak w formie logotypu, tylko z wersją kolor + achromatyczna zajmie zdecydowanie mniej kart niż na przykład znak złożony, o rozbudowanej ilości ukladów sygnetu z logotypem, z dopuszczalną zmienną kolorystyką znaku, wyselekcjonowanymi tłami etc.

Ale o tym w następnym odcinku opowiastki o księdze znaku.

Uwaga nazwa

Prowadząc rozmowy z klientami, rozpoczynającymi działalność, uczulam na prawidłowy dobór nazwy dla firmy, nie tylko dobrze brzmiącej dla ucha, ale i odpowiedniej do rodzaju działalności. Dobrze skonstruowana nazwa, którą łatwo się wymawia, zapamiętuje i pozytywnie kojarzy, pełni nieocenioną rolę w promocji firmy.

Jak w wielu dziedzinach, także i w tej zwanej z angielska namingiem, istnieją wyspecjalizowane agencje budujące nazwy dla firm czy marek. I, jak to bywa przy wysokiej klasy specjalistach, nie są to rzeczy tanie z racji nakładu pracy, weryfikacji itp. Zatem przy ograniczonych funduszach, jakimi dysponuje mała firma na starcie, trzeba zdać się na własne umiejętności nazwotwórcze. Warto jednak pamiętać, że stworzona nazwa będzie naszą wizytówką na lata, warto więc do tego podejść także z punktu widzenia perspektyw rozwoju firmy.

Na jednym z forów dyskusyjnych jako przykład nieodpowiedniej nazwy dla biznesu podano słowo „serduszko” – czy rzeczywiście jest nieodpowiednie? I tak i nie. Dla portalu, czy firmy matrymonialnej będzie w sam raz, zdecydowanie nie jest dobre dla firmy handlującej narzędziami. Jednak, w sumie, nazwa nie ma skojarzeń negatywnych, choć takowe mogłyby się pojawić w wypadku zakładu pogrzebowego. Przerysowuję nieco sytuację aby łatwiej pokazać, iż coś, co jest do przyjęcia dla jednej działalności i daje jak najbardziej prawidłowe oraz pozytywne skojarzenia, użyte w niewłaściwym miejscu może odwrócić swoje cechy pozytywne na negatywne, a nawet ośmieszyć.

Prostą sprawą jest budowanie nazwy od nazwiskowej, jak Wedel czy Blikle, naturalnie przy założeniu że nie mamy powszechnie występującego nazwiska – niebezpieczeństwo powstania kolejnej firmy Nowak w naszym obszarze działania i co za tym idzie mylenie przez klientów. Ale nie każdy przecież ma unikalne nazwisko, a i taka od nazwiskowa nazwa niesie za sobą pewne zagrożenie – ewentualna negatywne działania firmy przeniosą się na negatywne postrzeganie właściciela nazwiska.

Połączeniem obu wcześniejszych sposobów tworzenia nazwy jest konstruowanie ich poprzez stworzenie nowego słowa z połączenia dwu części zapożyczonych ze słów istniejących.

Przykładowo: p. Kowalski zamierza sprzedawać wanny i tworzy dla swojej firmy nazwę – z dwu elementów: nazwiska i nazwy towaru, którym handluje. Z nazwiska użyty zostaje człon pierwszy KO a drugim członem jest wyraz „WANNY” – powstaje słowo/nazwa „KOWANNY. Nowe słowo dość dobrze określa pole, na którym działa p. Kowalski . Skojarzenie ze składowymi, w tak powstałej nazwie, jest dość proste, ma pozytywne brzmienie i łatwo daje się zapamiętać, negatyw właściwie tylko jeden – ewentualna zmiana branży może powodować problem z powiązaniem nazwy i nowego obszaru działania firmy.

Wspominam o adekwatności nazwy do pola działania , ale, co bardzo istotne, nazwa nie może też tworzyć nieprzewidzianych i niepożądanych skojarzeń. Niestety dość często możemy spotkać przykłady zapomnienia o tym szczególe dającej efekt dość przyznam komiczny, a skoro komiczny zatem niepożądany. Posłużę się przykładem jaki wczoraj udało mi się uchwycić na nowo ustawianych rusztowaniach:

Domniemywam, że nazwa powstała właśnie z prostego połączenia nazwiska, lub jego części, z rodzajem działalności, budownictwem. Ale mogę się mylić. O ile brzmi i wygląda to śmiesznie, w wersji jaką widać na fotce, to zastanówmy się jakie przesłanie niosłaby sama nazwa „Ciałbud” z doprecyzowaniem „remonty renowacje” ale bez otoczki graficznej. Czy nie kojarzylibyśmy tego prędzej z „odremontowaniem” ciała niż budowlanką? Osobna kwestia to łamaniec językowy w nazwie, nawet w tym drugim skojarzeniu. Tak więc, oprócz nieciekawej kwestii skojarzeniowej, mamy i brzmieniowy zgrzyt.

Przywołana na początku dyskusja z forum, na temat „serduszka”, tyczyła łatwości, lub nie, promowania firmy poprzez jej nazwę. Zapewne każdą nazwę jakoś da się prędzej czy później wypromować, podejrzewam że nawet złą. Jednak warto mieć na uwadze, czy promując firmę na rynku osiągniemy pożądany efekt czy też, czego nie życzę, promujemy swoją firmę negatywnie. Zła nazwa zawsze wymaga dużo większych nakladów bowiem dochodzą dodatkowe duże działania na rzecz osłabienia i zneutralizowania niepożądanych skojarzeń, a następnie ugruntowania tych właściwych. Warto o tym pamiętać.