polskie znaki operowe

Najmłodszy teatr operowy w Lublinie wybrał swoje logo z konkursu, autorem jest Łukasz Zwolan.

Pokazałem znak na Facebooku i przyznaję nie zdziwiły mnie reakcje braci graficznej – jedni przeciw, drudzy za, czyli standardowo. Oczywiście padł argument wagi ciężkiej – „były ładniejsze projekty”. Tylko czy główną wartością użytkową znaku jest jego ładność?

Jak właściwie wyglądają znaki polskich oper? W sumie mamy, wg. Wikipedii, 12 teatrów operowych, Wiki nie ujęła w zestawieniu Opery Lubelskiej, więc ostatecznie jest 13. Warto się przyjrzeć ich znakom, bo to dość osobliwy zbiór.

Zaczynamy od logo Polskiej Opery Królewskiej w Warszawie.

Opera dość młoda bo powstała w 2017 r., siedzibą POK jest Teatr Stanisławowski w Starej Oranżerii w Łazienkach Królewskich w Warszawie. operakrolewska.pl/

Teatr Wielki Opera Narodowa w Warszawie. teatrwielki.pl/

Warszawska Opera Kameralna. O tym znaku pisałem tutaj w roku 2017, analizując jego wygląd (patrz: alw.pl/kameralne-bledy-operowe/).

Przenosimy się poza stolicę.

Teatr Wielki im. Stanisława Moniuszki w Poznaniu. opera.poznan.pl/

Teatr Wielki w Łodzi. www.operalodz.com/

Opera Śląska w Bytomiu. opera-slaska.pl/

Opera Krakowska. opera.krakow.pl/

Opera Bałtycka w Gdańsku. operabaltycka.pl/

Opera Wrocławska. www.opera.wroclaw.pl/

Opera na Zamku w Szczecinie. www.opera.szczecin.pl

Opera Nova w Bydgoszczy. www.opera.bydgoszcz.pl

I na koniec dwa znaki wyłącznie logotypowe:

Opera i Filharmonia Podlaska – Europejskie Centrum Sztuki w Białymstoku im. Stanisława Moniuszki. www.oifp.eu/

Krakowska Opera Kameralna. kok.art.pl

Jak widać rozstrzał stylistyczny ogromny i kilku znakom przydał by się redesign, byle nie z konkursu o pietruszkę.

Grudziądz po nowemu

Z końcem roku 2021 Grudziądz zmienił swoją identyfikację, siłami własnymi, tak wynika z tego co udało mi się znaleźć w sieci. Identyfikacja objęła nie tylko zmianę logo miasta, ale także zmianę znaków firm miejskich czy klubu. Wg dostępnych informacji nie zrezygnowano całkowicie z dotychczasowego logo promocyjnego miasta.

Herb miasta Grudziądz

Poniżej herb uproszczony miasta. Wydawać by się mogło, że to ta wersja znaku (nie występuje w Księdze znaków Grudziądza) zostanie spożytkowana do oznaczenia spółek miejskich i jako logo miasta …

i tu małe zaskoczenie – jako motyw główny wybrano uproszczony wizerunek najbardziej charakterystycznego zabytku miasta czyli Bramy Wodnej. Przyznam, że dość zaskakująca zmiana. Znak został wprowadzony jako promocyjny – „znakiem promującym nasze miasto jest Brama Wodna, a hasło jej towarzyszące to Grudziądz miasto otwarte.„, ale jednocześnie oznakowano nim sam urząd miejski i wszystkie spółki miejskie. Tak duży przeskok, z herbu miasta na zupełnie inny element wizualny, dla oznakowania samego urzędu i spółek nieco dziwi.

Logo Urzędu miasta z Bramą Wodną.

Logo spółek miejskich z Bramą Wodną.

Jak by na to nie patrzeć mamy logo miejskie w podwójnej roli. Ale to nie koniec nowych znaków, pojawiła się także nowa, nieco niespójna ich grupa – znaki kampanii informacyjnych.

Oprócz nowych znaków wprowadzono także dwa zestawy dość mocno się różniących elementów graficznych. Jeden oznaczono jako piktogramy, zaś drugi jako ikonki miejskie.

I do tego stare logo promocyjne miasta ponoć pozostaje w użyciu.

Księga znaków Grudziądza PDF do pobrania tutaj – https://grudziadz.pl/

Tak na marginesie – dla grudziądzkich spółek OPEC i OPEC Bio zaprojektowałem identyfikację w 2009 r. Poniżej znaki obu spółek.

warszawskie herby

Przy okazji wprowadzenia nowej identyfikacji miasta stołecznego Warszawy warto pokazać jaki zasób heraldyczny ma/miała nasza stolica na przestrzeni ostatnich dziewięćdziesięciu lat.

Zacznijmy od herbu współcześnie używanego, zaprojektowanego przez Feliksa Szczęsnego Kwartę. Projekt zwyciężył w roku 1937 w konkursie, który, jak sam Kwarta wspominał trwał 10 lat,  jako zwycięzca konkursu otrzymał nagrodę 10.000 ówczesnych zł. Herb zatwierdzony został jako znak urzędowy miasta z początkiem 1938 roku. Felix Szczęsny Kwarta zmarł 29 września 1980 r. w Londynie.

„Nowy wygląd herbu nie każdemu przypadł do gustu, raziła między innymi przywrócona z czasów Stanisława Augusta barokowa korona, która nie pasowała do zmodernizowanego modelunku syreny, podniosły się głosy w prasie, by naprawić ten dysonans.” za https://seiren.pl

„Zarządzeniem naczelnego wodza gen. dyw. Władysława Sikorskiego z dnia 9 listopada 1939 do herbu miasta dodano Order Wojenny Virtuti Militari na wstążce orderowej z liśćmi laurowymi ze wstęgą i z łacińską dewizą Semper invicta (Zawsze niezwyciężona).” za https://pl.wikipedia.org

W roku 1967 ogłoszono nowy konkurs na herb Warszawy, którego zwycięzcą został projekt Leona Urbańskiego. Nowego herbu miasto używano do końca PRL. Po lewej wersja uroczysta (8), po prawej użytkowa (9) herbu Warszawy.

Ilustracja z książki „Encyklopedia Warszawy” PWN 1975

Jak widać nie do końca prawdziwe jest twierdzenie, iż w PRL odebrano Warszawie koronę z herbu.

W tymże roku 1967 ukazała się jeszcze inna wersja herbu Warszawy w książce „Miasta Polskie w tysiącleciu” wydawnictwa Ossolineum. Książkę zaprojektował Leon Urbański, zaś ilustracje wybrał i przygotował Mateusz Siuchniński. Zmiana kształtu tarczy wynikała z ujednolicenia jej dla wszystkich herbów miejskich w tej publikacji.

W 1990 r. przywrócono herb Warszawy projektu Feliksa Szczęsnego Kwarty z 1937 r. Na początku XXI wieku obie wersje herbu (herb i herb wielki) zostały opracowane cyfrowo. Niestety, ze względu na problem cieniowania i możliwości jego cyfrowego odtworzenia pliki sprawiały sporo trudności w ich użytkowaniu. Poniżej podgląd kreskowy tego odtworzenia cyfrowego.

Nowe opracowanie identyfikacji miasta, które zaprojektowało studio graficzne Podpunkt, rozwiązało problem poprzez uproszczenie herbu i choć zaprojektowany znak określono jako „symbol herbowy”, to, moim zdaniem, spokojnie można go określić jako „herb mały” miasta. Ale w takim układzie zbędnym elementem, wydaje mi się, jest korona nad herbem. Tym bardziej, że odbiega w stylizacji od godła. Podobne zastrzeżenie, o odbieganiu stylistyki korony, było również w odniesieniu do projektu F. Sz. Kwarty w 1937 r.

A propos samego godła, syrenki, trochę razi mnie posadowienie jej na tarczy. Wygląda jak podskoczona do górnej krawędzi tarczy. Niestety nie przekonały mnie wyjaśnienia autorki Emilki Bojańczyk, że to najlepszy wariant ze względu na uwarunkowania technologiczne. Pozwoliłem sobie lekko obniżyć syrenkę w tarczy (poniżej) i, wydaje mi się, wygląda to znacznie lepiej. Wiem, niby mleko się rozlało, znak wszedł w użycie, ale też nic nie stoi na przeszkodzie by ten drobiazg poprawić na przyszłość.

Nieco poważniejszą rzeczą było by dalsze, moim zdaniem konieczne, ujednolicenie herbów Warszawy (herbu i herbu wielkiego) w wersjach cyfrowych. Pozbycie się w zgodzie ze sztuką heraldyczną cieniowania. Występuje tu ten sam problem co w wypadku godła Rzeczypospolitej. Przy okazji samo godło syrenki można by lekko zmniejszyć, by wypełniało tarczę nie tak dosłownie od krawędzi do krawędzi.

Ujednolicenie całej identyfikacji miasta, jego wszystkich urzędów, spowodowało zniknięcie z przestrzeni miejskiej innych herbów funkcjonujących dotąd w niej – herbów dzielnic. Poniżej herby dzielnic warszawskich.

Mokotów

Bemowo – herb przyjęty w roku 1995.

Bielany – przyjęty w roku 1995.

Białołęka – – herb przyjęty w roku 1995. W 2002 r. zaprzestano z korzystania do czasu odzyskania przez Białołękę podmiotowości.

Ursus – herb został przyjęty w tym kształcie w roku 1997.

Wilanów – herb przyjęty w roku 1994. Autorem projektu jest Zbigniew Nowosadzki.

Wawer – herb przyjęty w roku 1999.

Rembertów – herb przyjęty w roku 1996.

Targówek – – herb przyjęty w roku 1997.

Wesoła – herb przyjęty w roku 1989.

Ursynów – herb przyjęty w roku 1995.

Praga Północ (dawnej Praga) – nadany został przez Władysława IV w roku 1648. To najdziwniejszy z herbów w polskiej heraldyce miejskiej.

Dzielnice Praga Południe, Żoliborz, Ochota, Wola, Włochy nie posiadają herbów. Włochy posiadały herb gminy do czasu zmian podziału administracyjnego miasta (poniżej).

znakowanie filharmonii

Przy okazji prezentacji nowego znaku Filharmonii Sudeckiej postanowiłem rzucić okiem na pozostałe znaki polskich filharmonii. Przyznam, że po obejrzeniu poniższego zestawu mam uczucia mieszane, bo ta droga do unowocześniania znaków wydaje się dla niektórych zbyt trudna a czasem dziwna. Zresztą zobaczcie sami ten zestaw 21 znaków.

Zacząć wypada od najważniejszej placówki muzycznej w kraju – Filharmonii Narodowej.

Polska Filharmonia Bałtycka (Gdańsk).

Filharmonia Dolnośląska w Jeleniej Górze.

Filharmonia Gorzowska (Gorzów Wielkopolski).

Filharmonia Zielonogórska im. Tadeusza Bairda.

Najnowszy znak – Filharmonia Sudecka im. Józefa Wiłkomirskiego w Wałbrzychu.

Filharmonia Kaliska.

Filharmonia Koszalińska im. Stanisława Moniuszki.

Filharmonia im. Karola Szymanowskiego w Krakowie.

Filharmonia Łódzka im. Artura Rubinsteina.

Filharmonia im. Henryka Wieniawskiego w Lublinie.

Filharmonia Opolska im. Józefa Elsnera.

Filharmonia Podkarpacka im. Artura Malawskiego w Rzeszowie. 

Przyznaję się bez bicia, nie byłem w stanie w tej wielkości przeczytać poprawnie czyjegoż to imienia ta filharmonia, musiałem sprawdzić w statucie. I nie jest to jedyne zastrzeżenie do tego znaku – jego cienizny aż piszczą i zanikają przy skalowaniu.

Opera i Filharmonia Podlaska (Białystok).

Filharmonia Poznańska im. Tadeusza Szeligowskiego.

Polska Filharmonia Sinfonia Baltica im. Wojciecha Kilara (Słupsk).

Filharmonia Śląska im. H.M. Góreckiego (Katowice).

Filharmonia Świętokrzyska im. Oskara Kolberga w Kielcach.

Filharmonia  im. Mieczysława Karłowicza w Szczecinie.

Filharmonia Warmińsko-Mazurska im. Feliksa Nowowiejskiego w Olsztynie.

I na koniec nie filharmonia choć filharmonia – Narodowe Forum Muzyki (Wrocław).

Patrząc na te 21 znaków zestawionych razem odniosłem wrażenie kakofonii. Na szczęście prawie nigdy nie występują w takim wspólnym zestawie. Odnoszę także wrażenie, że z jednej strony jest jakaś, w części z nich, nieporadność łączenia sygnetu i logotypu, jakoś nie chce to wspólnie brzmieć. Z drugiej strony, na szczęście muzykę mamy na o wiele wyższym poziomie. Jest też widoczne industrialne podejście do tematu muzyki, minimalizm bez finezji rodem z korporacji. A tak już całkowicie jadąc po moim prywatnym guście – stara dobra Filharmonia Narodowa ma, dla mnie, tę klasyczną nutę, którą próbuje co prawda naśladować Opole, ale to już zupełnie nie to.

UZUPEŁNIENIE

Biję się w piersi, przeoczyłem jeszcze dwie filharmonie:

Filharmonia Pomorska im. Ignacego Jana Paderewskiego w Bydgoszczy.

Filharmonia Zabrzańska.